(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
ایران با بیش از 1800 کیلومتر مرز ساحلی در امتداد خلیج فارس و دریای عمان و مالکیت یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های کشتیرانی در منطقه پتانسیل بالایی برای برخورداری از جنبه‌های اقتصادی صنعت بازیافت کشتی دارا می‌باشد. بازیافت کشتی به فعالیتی اطلاق می‌شود که شامل قطعه قطعه ساختن کامل و یا جزئی کشتی به منظور پردازش و یا استفاده مجدد از اجزاء و مواد آن باشد، که سایر مراحل مربوط به آن مانند نگهداری و پردازش قطعات و مواد در محل را نیز در بر می‌گیرد. عمر سرویس‌دهی یک کشتی، به طور میانگین 25 تا 30 سال برآورد می‌شود که پس از آن، کشتی دیگر برای راهبری و ارائه خدمات، ایمن نیست. 95% این کشتی‌های غول‌پیکر از فولاد ساخته می‌شوند که در نتیجه اوراق کردن و بازیافت مواد تشکیل دهنده‌ی آنها، کاملاً اقتصادی به نظر می‌رسند. لذا با توجه به جذابیت‌های این صنعت جهت توسعه صنایع داخلی، افزایش بازده اشتغال‌زایی، تأمین منابع اولیه صنایع فولاد و همچنین اینکه کشتی‌های فرسوده در حال حاضر جهت بازیافت به کشورهای دیگر روانه می‌شوند و ارز را از کشور خارج می‌کنند یا اینکه شناورهایی با تناژ پایین در یاردهای ساخت و تعمیر کشتی به صورت قاچاق بازیافت می‌شوند و هیچگونه توجهی به مسائل محیط‌زیستی نمی‌گردد، محقق سعی بر بررسی و امکان‌سنجی استقرار صنعت بازیافت کشتی در منطقه آزاد اروند دارد. روش طوفان مغزی، به عنوان اصلی‌ترین ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت که شامل تیمی 15 نفره از مدیران ارشد سازمان‌های مربوطه، حجم نمونه این پژوهش را تشکیل داده است. پس از طی چهار نشست با اعضای تیم طوفان مغزی و تجزیه و تحلیل دادهها با مدل AHP در نرم‌افزار Expert Choice 11 استنتاج گردید که مهمترین عوامل موثر در استقرار صنعت بازیافت کشتی عبارتند از؛ ایمنی و قوانین زیست‌محیطی، اشتغال‌زایی، درآمد ملی، دسترسی و پسکرانه، تخصص نیروی انسانی و شناورسازی کشتی‌های مغروق که از این بین معیار ایمنی و قوانین زیست محیطی با درجه اهمیت 496/0 به عنوان مهمترین معیار شناسایی گردید و نهایتاً مکان الف (ناحیه شمالی بندر خرمشهر، جنب شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی بندر خرمشهر) از بین سه مکان انتخاب شده با درجه اهمیت 552/0 به عنوان مطلوب‌ترین مکان جهت استقرار صنعت بازیافت کشتی در منطقه آزاد اروند معرفی گردید.
کلمات کلیدی: بازیافت کشتی، آلودگی دریایی، توسعه اقتصادی،کنوانسیون هنگ‌کنگ و بازل، اروند رود، منطقه آزاد اروند.
فهرست مطالب
1-3 سابقه و ضرورت انجام تحقیق.. 6
1-7 مواد و روش انجام تحقیق.. 9
1-7-2 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 9
1-8 جامعه آماری و تعداد نمونه. 9
1- 10 جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق.. 10
1-11-4 کنوانسیون‌های بازل و هنگ‌کنگ… 11
2- 2 معرفی کنوانسیون بازل و هنگ‌کنگ… 17
2-3-1 بررسی آماری صنعت بازیافت کشتی و لزوم احداث کارخانه بازیافت در کشور 23
2-3-2 صنعت بازیافت کشتی، واقعیت آینده 24
2-3-3 بررسی صنعت اوراق کشتی در ایران و جهان. 25
2-3-4 جذابیت فرصت‌های صنعت اوراق کشتی در ایران. 25
2-3-7 مخاطرات زیست محیطى و انسانی.. 28
2-3-8 ملاحظات زیست محیطی مربوط به بازیافت شناورها و ضرورت مدیریت آن در ایران. 29
2-3-10 مدیریت زیست محیطی صنعت اوراق کردن کشتی.. 34
2-3-11 بررسی صنعت بازیافت کشتی‌ها 35
2-3-12 اقتصاد صنعت اوراق‌سازی.. 36
2-3-13 وضعیت قوانین و مقررات موجود در زمینه بازیافت کشتی در ایران. 36
2-3-14 ظرفیت‌های بازیافت کشتی در کشور 39
2-3-15 نگاهی به کنوانسیون بین‌المللی بازیافت کشتی‌ها؛ پایان عمر مفید. 41
2-3-16 مروری بر قوانین اوراق و بازیافت کشتی؛ قوانین ناقص… 42
2-4-1 بازیافت کشتی ، به عنوان تقویت کننده اقتصاد. 44
2-4-2 توسعه شدید یاردهای اوراق کشتی در بنگلادش: تومور سرطانی محیط‌زیست ساحلی.. 44
2-4-3 تجزیه و تحلیل اقتصادسنجی بازار اوراق کشتی.. 45
2-4-4 بررسی بازیافت کشتی و ابزارآلات آن در خلیج مکزیک… 46
2-4-5 مرور آماری بازیافت کشتی.. 49
2-4-6 چشم‌انداز بازیافت کشتی در بنگلادش… 51
2-4-7 مسائل و چشم‌اندازهای صنعت بازیافت کشتی در جهان در حال توسعه. 55
2-4-8 گزارشی از ظرفیت بازیافت کشتی (سبز) در ایالت متحده، کانادا و مکزیک… 58
2-4-9 وضعیت صنعت بازیافت کشتی در هند. 62
2-4-10 اوراق‌سازی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه. 64
2-4-11 نقش کشورهای صاحب پرچم بر روی اوراق کشتی.. 66
3-2 قلمرو مکانی و زمانی تحقیق.. 68
3-3-4 فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا روش AHP 75
3-3-5 اصول تحلیل سلسله مراتبی.. 76
3-3-6 مدل‌سازی فرایند تحلیل سلسله مراتبی.. 77
3-3-12 محاسبه نرخ ناسازگاری.. 83
3-4 روش و ابزار گردآوری اطلاعات.. 85
3-5 ابزار و روش تجزیه و تحلیل دادهها 85
3-7 قابلیت اعتماد (پایایی) ابزار اندازه‌گیری.. 86
3-8 جامعه آماری و تعداد نمونه. 87
4-2-1 تشکیل تیم طوفان مغزی.. 89
4-2-2 شناسایی معیارها در استقرار صنعت بازیافت کشتی (فاز اول پرسشنامه) 90
4-2-3 شناسایی و اولویت‌بندی مهمترین معیارها (فاز دوم پرسشنامه) 92
4-2-4 شناسایی مکان‌ها جهت استقرار صنعت بازیافت کشتی.. 98
4-2-6 مقایسات زوجی معیارها (فاز سوم پرسشنامه) 105
4-2-7 مقایسات زوجی گزینه‌ها (فاز چهارم پرسشنامه) 108
5-2 پاسخ به سوالات تحقیق.. 119
5-6 پیشنهادات جهت مطالعات آتی.. 126
1 مقدمه
بی‌شک پایداری و سوددهی هر صنعت تنها در صورتی محقق خواهد شد که سنگ بنای اولیه آن بر پایه مطالعات و بررسی‌های کارشناسانه نهاده شود. گواه این موضوع سرمایه گذاری‌های فراوانی است که در سال‌های اخیر برای توسعه صنایع مختلف هزینه شده است، اما پس از گذشت سال‌ها اهداف مورد نظر سرمایه‌گذاران را محقق ننموده است (سازمان بنادر و دریانوردی، 1389).
به طور کلی بررسی‌های اولیه برای امکان‌سنجی توسعه شامل زمینه‌های مختلفی است که از مهمترین آنها می‌توان به شناخت نیاز منطقه برای توسعه مورد نظر، موجودی منطقه از نظر زیرساخت‌ها و تسهیلات، پتانسیل محیط طبیعی برای پذیرش مد نظر و همچنین وضعیت تقاضا برای محصول تولیدی است. فراهم نمودن زمینه توسعه صنعت بازیافت کشتی بدون شناخت کافی از هر کدام از زمینه‌های فوق، قطعاً ریسک سرمایه‌گذاری در این صنعت را به شدت بالا خواهد برد (قطعنامه همایش‌های دریایی، 1389).
امکانات و تسهیلات موجود حال حاضر کشور تا حد زیادی تسهیل کننده توسعه صنعت فوق است. از آنجایی که صنعت بازیافت کشتی به نوعی یک صنعت مادر محسوب می‌شود نیاز به سرمایه‌گذاری کلان در این بخش ضروری خواهد بود، در نتیجه بهره‌گیری از صنایع دریایی موجود و سایت‌های ساخت و تعمیر کشتی در کشور، کمک زیادی در کاهش این حجم سرمایه‌گذاری به همراه خواهد داشت (مقدم، 1391).
میزان نیاز داخلی و منطقه‌ای به صنعت بازیافت کشتی نیز نقش فراوانی در چگونگی برنامه‌ریزی برای توسعه این صنعت دارد. مسلماً نیاز فوق تعیین کننده میزان ورودی و خروجی فرایند بازیافت و نرخ سوددهی این صنعت است. به علاوه از طریق برآورد نیاز به صنعت بازیافت کشتی، ضرر و زیان وارد شده به اقتصاد ملی درنتیجه عدم توسعه این صنعت نیز مشخص می‌گردد (مقدم، 1391).
بررسی مطالعات انجام شده در خصوص صنعت بازیافت کشتی دید روشنی در خصوص تجارب گذشته و متدلوژی برنامه‌ریزی برای توسعه این صنعت فراهم خواهد نمود. بزرگ‌ترین مزیت این بررسی برای کشور این است که از تکرار تجارب ناموفق این صنعت جلوگیری خواهد کرد و همچنین انتخاب بهترین روش توسعه را از طریق مقایسه این صنعت در کشورهای مختلف و استفاده از نظرات متخصصین این امر در سراسر دنیا امکان‌پذیر می‌کند (خوش‌اقبال، 1390).
با توجه به روند افزایش اهمیت موضوع ایجاد تسهیلات یاردهای بازیافت کشتی در داخل کشور از کمتر از ده سال قبل و بر اساس اقدامات و درخواست‌های موردی برخی از شرکت‌های دریایی برای راه‌اندازی سایت بازیافت کشتی در سواحل جنوب کشور، این موضوع از چندین جنبه قابل تامل و بررسی می‌باشد (خسروی و همکاران، 1393).
از میان انگیزه های مختلف پرداختن به صنعت مذکور، انگیزه‌های اقتصادی مهمترین عامل محرک برای سرمایه گذارن و فعالان صنعت دریایی محسوب می‌شود. تأمین بخشی از فولاد مورد نیاز کشور، ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، کاهش هزینه‌های نگهداری و خسارات ناشی از فعالیت و تردد ناوگان فرسوده و همچنین نوسازی ناوگان دریایی، از مهمترین انگیزه‌های دولت‌ها برای توسعه صنعت بازیافت کشتی است (فرشادجم و همکاران، 1390).
در تعریف کنوانسیونی، بازیافت کشتی به فعالیتی گفته می‌شود که شامل قطعه قطعه ساختن کامل و یا جزئی کشتی به منظور پردازش و یا استفاده مجدد از اجزاء و مواد آن باشد، که شامل سایر مراحل مربوط به آن مانند نگهداری و پردازش قطعات و مواد در محل نیز می‌گردد. این عمل از ریشهای تاریخی برخوردار است و پیشینه آن، به درازی عمر صنعت کشتی‌سازی است. اگر طول عمر شناورهای اقیانوس‌پیما را حداکثر 30 سال در نظر بگیریم، طبیعی است که پس از طی 3 دهه، به دلیل فرسودگی و کاهش ایمنی و کارایی، غیرقابل استفاده شوند. در این زمان دیگر درآمدهای حاصل از تردد کشتی‌ها، پاسخگوی هزینه‌های جاری‌شان نخواهد بود. بنابراین مالکان تمایل زیادی به بازیافت کشتی‌های خود نشان می‌دهند.
از فرایند بازیافت کشتی‌ها، فرایندی که در محدوده‌ای از دریا و خشکی انجام و باعث آلودگی در اکوسیستم ساحلی می‌شود، به عنوان معضل گریبان‌گیر مسائل اقتصادی، اجتماعی و ایمنی جوامع صنعتی و در حال توسعه نام برده می‌شود. معضلی که فشار آلودگی و قدرت تخریب زیست محیطی آن، اگر بر پایه‌ی مدیریت زیست محیطی، مکان یابی صحیح ، جمع آوری، دفن و بازیافت اصولی مواد زاید خطرناک و ارزیابی زیست محیطی انجام شود، به حداقل ممکن کاهش می‌یابد. درک این موضوع که در این صنعت و صنایع مشابه دیگر، نقش نیروهای انسانی بسیار با ارزش و در حد سرمایه‌های ملی محسوب می‌شود. اهمیت توجه به مسائلی مانند: ایمنی، بهداشت، آموزش این سرمایه‌ها که در واقع پایه‌ی اصلی زیرساخت‌های توسعه‌ی همه جانبه‌ی صنایع دریایی هستند، بیش از پیش مشخص خواهد شد.
عمر سرویس‌دهی یک کشتی، به طور میانگین 25 تا 30 سال برآورد می‌شود که پس از آن، کشتی دیگر برای راهبری و ارائه خدمات، ایمن نیست. 95% این کشتی‌های غول‌پیکر از فولاد ساخته می‌شوند که در نتیجه اوراق کردن و بازیافت مواد تشکیل دهنده‌ی آنها، کاملاً اقتصادی به نظر می‌رسند.
معمولاً کشتی‌ها در پایان عمر کاری به حوضچه‌های اوراق‌سازی فرستاده می‌شوند. این صنعت در کشورهای در حال توسعه در کنار ایجاد اشتغال، منبعی برای تأمین فولاد مورد نیاز کارخانه‌های ذوب آهن محسوب می‌شود. غالبا فولاد به کار رفته در کشتی‌ها برای بازیافت به کوره‌های ذوب آهن فرستاده می‌شود. با توجه به محدودیت منابع طبیعی این مساله نقش مهمی در برخی کشورهای ایفا می‌کند. فروش قطعات و ماشین آلات در بازارهای دست دوم، جنبه دیگری از بازار این صنعت را نمایش می‌دهد.
لذا با توجه به جذابیت‌های این صنعت جهت توسعه صنایع داخلی، افزایش بازده اشتغال‌زایی برای نیروی کار داخلی، تأمین منابع اولیه صنایع فولاد و همچنین اینکه کشتی‌های فرسوده در حال حاضر جهت بازیافت به کشورهای دیگر روانه می‌شوند و ارز را از کشور خارج می‌کنند یا اینکه شناورهایی با تناژ پایین در یاردهای ساخت و تعمیر کشتی به صورت قاچاق بازیافت می‌شوند و هیچگونه توجهی به مسائل محیط‌زیستی نمی‌گردد، محقق سعی بر بررسی و امکان‌سنجی استقرار صنعت بازیافت کشتی و چالش‌های زیست محیطی آن در حوزه منطقه آزاد اروند دارد بدین معنا که بهترین مکان جهت استقرار صنعت بازیافت کشتی با برنامه‌ریزی زیست محیطی که هیچ گونه آلودگی از آن ناشی نگردد در این حوزه معرفی گردد.
به دلیل اهمیت اقتصادی و پتانسیل بالای این صنعت، درطول سالیان اخیر مطالب مختلفی از سوی سازمان ها و دستگاه های ذیربط ارائه شده است. علاوه بر پژوهش‌های اقتصادی، حقوقی و زیست محیطی که از سوی دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی صورت گرفته است، راهکارها و دستورالعمل‌های متعددی توسط سازمان‌های مربوطه صادر شده است تا آنجا که این فعالیت‌ها منجر به تصویب کنوانسیون‌های هنگ‌کنگ و بازل گردید.
مجاورت ایران با دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان و دسترسی به آب‌های اقیانوسی، امکان کشتیرانی و فعالیت ناوگان دریایی و اقیانوسی را فراهم نموده است. فعالیت‌های دریانوردی که از سابقه‌ای چند هزار ساله در ایران برخوردار است فرصت‌های بی‌شماری را برای این کشور ایجاد کرده است.
کشتی‌سازی و صنایع دریایی وابسته، فرصت ویژه و کم‌نظیر در فرایند توسعه و ارتباطات بین کشورها و قاره‌ها ایجاد می کند که همه کشورهای جهان از آن برخوردار نیستند. صنعت کشتی و کشتیرانی دارای طول عمری مشخص در عرصه دریانوردی است. بدیهی است با افزایش طول عمر کشتی‌ها هزینه‌های تردد، فعالیت و نگهداری آنها نیز افزایش یافته و توجیه اقتصادی فعالیت آنها را کاهش خواهد داد.
افزایش تعداد انواع کشتی‌ها، شناورها و بارج‌های تحت پرچم در کشور و افزایش طول عمر تعداد زیادی از آنها، به تدریج ادامه فعالیت آنها را با هزینه‌های سنگینی مانند بیمه، تعمیرات و نگهداری و همچنین افزایش ریسک و کاهش ایمنی مواجه نموده و از نظر اقتصادی و اصول ایمنی دریانوردی غیرقابل توجیه می کند. همچنین بر اساس قانون بیمه، اساساً شناورهای با طول عمر بالای 20 سال، با مشکل دریافت بیمه مواجه خواهند بود و علی‌رغم محدوده سنی از رده خارج شدن کشتی‌ها همانطور که از قبل ذکر گردید، معمولاً بین 20 تا 30 سال است، استفاده از این کشتی‌ها امکان‌پذیر نیست، از طرف دیگر کشتی‌های غیرقابل استفاده به منظره‌ای ناخوشایند و منبعی برای تولید آلودگی در کنار سواحل تبدیل خواهند شد.
ایران با بیش از 1800 کیلومتر مرز ساحلی در امتداد خلیج فارس و دریای عمان و مالکیت یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های کشتیرانی در منطقه پتانسیل بالایی برای برخورداری از جنبه‌های اقتصادی صنعت اوراق و بازیافت کشتی‌های ایرانی و حتی خارجی دارا می‌باشد. در حال حاضر به دلایل زیست محیطی، فقدان تکنولوژی علمی و دلایل دیگر، ایران دارای این صنعت نمی‌باشد و حتی کشتی‌های ایرانی متعلق به ناوگان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت ملی نفتکش برای اوراق و بازیافت به کشورهای بنگلادش، پاکستان و هند فروخته می‌شوند. این امر علاوه بر عدم استفاده از این پتانسیل بالقوه به دلیل هزینه‌های اسکان و برگشت پرسنل کشتی به کشور، غالبا از طریق هوایی، هزینه‌هایی برای شرکت‌های کشتیرانی در بر دارد.
ایجاد بازار کار و بازیافت فولاد برای مصرف در صنایع داخلی می‌تواند امکان ایجاد این صنعت را با در نظر گرفتن استاندارد‌های بین‌المللی در ایران امکان‌پذیر سازد.
در این پژوهش امکان‌سنجی تسهیلات بازیافت کشتی‌ها با بررسی دقیق وضعیت امکانات و تجارب موجود دراین زمینه، نیاز کشور به توسعه این صنعت و همچنین مطالعات انجام شده، پایه‌ای برای انجام طرح‌های عملی این پژوهش فراهم می‌شود.
1-3 سابقه و ضرورت انجام تحقیق
نرخ رو به رشد عمر عملیاتی شناورها به ویژه کشتی‌های تجاری چون تانکرهای فله‌بر و کانتینرها و آمار روزافزون خروج آنها از چرخه حمل‌ونقل دریایی، نیاز به بازیافت و انهدام شناورها را دامن زده است. افزایش تعداد ناوگان خارج از رده ایران، کشتی‌ها آسیب دیده در جریان جنگ ایران و عراق، بازار خوب محصولات اوراقی و نهایتاً افزایش سالانه تعداد کشتی‌هایی که بایستی اسکراپ شوند توجیه اقتصادی خوبی برای توسعه صنعت بازیافت کشتی در کشور فراهم می‌کند. از طرف دیگر توجه به وجود ظرفیت‌ها و تجهیزات و زیرساخت‌های بسیار مناسب کشور در زمینه‌های مختلف کشتی‌سازی، تعمیرات و احداث و نصب سازه‌های دریایی و از طرفی حضور مجتمع‌های کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران به طور بالقوه می‌تواند پذیرای صنعت بازیافت کشتی باشد.
با توجه به افزایش تناژ کشتی‌های کنوانسیونی و غیرکنوانسیونی متعلق به کشورمان بدیهی است، از رده خارج شدن این شناورها نیز باید بر اساس اصل ایمن‌سازی و سازگاری با محیط‌زیست انجام گیرد، زیرا شرایط جغرافیایی اروندرود که از مرداد ماه سال 1387، به عنوان منطقه ویژه‌ی دریایی شناخته شده، از منظر اکولوژیکی از اهمیت بالایی برخوردار است.
ایمنی و سازگاری صنعت بازیافت با محیط‌زیست، باید در دستور کار قرار گیرد و با جدیت، بر بند بند آن صحه گذاشته شود. در توسعه این صنعت، تولیدکنندگان تجهیزات دریایی و صنایع کشتی‌سازی سهم زیادی دارند و مالکان شناورها نیز در آن نقش حساسی را ایفا می‌کنند. با عنایت به اینکه بازیافت کشتی‌ها بدون هیچ گونه ضابطه و مقررات اجرایی در سواحل جنوبی کشورمان به طور محدود در حال انجام است و عملا هیچ گونه نظارتی بر نحوه عملکرد متصدیان این صنعت وجود ندارد و ابعاد سوء آن در بخش سلامت انسانی و محیط‌زیست کماکان مجهول مانده است و با توجه به اینکه سالانه برخی از کشتی‌های اقیانوس‌پیمای تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران جهت بازیافت به کشورهای دیگر اعزام می‌شوند، لزوم ضابطه‌مند نمودن این صنعت از طریق تدوین قوانین و مقررات مورد نیاز و شناسایی مکان‌هایی برای ارائه آن، یک ضرورت به حساب می‌آید.
با توجه به افزایش تقاضای مصرف آهن و فولاد از یک سو، از سوی دیگر احتمال آلودگی ناشی از عمل یاد شده که تبعات زیست محیطی فراوانی دارد و نیز عدم رعایت نکات بهداشتی و ایمنی در حین انجام کار، ضرورت تبیین و تدوین چهارچوبی مناسب به منظور اجرای ایمن و بهداشتی این عمل در بین مردم ساحل‌نشین محرز است؛ چرا که این صنعت اصولاً به عنوان صنعتی آلوده کننده در همه جای دنیا شناخته می‌شود.
از آنجایی که اکوسیستم دریایی یکی از منابع حیات بشری محسوب می‌شوند، هر آنچه که موجب اختلال در این منشاء حیات شود، باید تحت کنترل قرار گیرد. بر این اساس سازمان بین‌المللی دریانوردی بر آن شد تا موضوع بازیافت کشتی‌ها را به طور جدی در دستور کار قرار دهد و نتیجه این واکنش منجر به شکل‌گیری کنواسیون بازیافت کشتی‌ها گردید که در سال 2013 در هنگ‌گنک نهایی شد مطابق با این کنوانسیون، وظایف و مسئولیت‌هایی برای کشورهای صاحب پرچم، مالکان کشتی، صنایع کشتی‌سازی، مراکز بازیافت کشتی و … در نظر گرفته خواهد شد که اجرای کامل آن به طور یکپارچه توسط تمامی اعضا ملزم می‌شود. نگرانی مجامع بین‌المللی زیست محیطی از تبعات سوء فرایند بازیافت کشتی‌ها بر عوامل انسانی و محیط‌زیست به سبب مشکلات ناشی از افزایش بازیافت کشتی‌های فرسوده، منجر به یک اجماع بین‌المللی به منظور ایمن‌سازی و جلوگیری از تأثیرات مخرب این عملیات بر محیط‌زیست دریایی گردید.
از آنجایی که 95% وزن این کشتی‌ها را فلزاتی مانند آهن و فولاد تشکیل می‌دهد، این صنعت کمک شایانی به تأمین مایحتاج صنعت فولادسازی نیز می‌کند.
متأسفانه علی‌رغم آمادگی سرمایه‌گذاران داخلی برای راه‌اندازی این مراکز هنوز هیچ گامی برای احداث سنگ بنای اولیه برداشته نشده است. کما اینکه طی جلساتی که سازمان بنادر و دریانوردی با سازمان محیط‌زیست داشته، مقرر شده است که در هیچ نقطه‌ای در خلیج فارس منطقه‌ای به عنوان بازیافت کشتی احداث نشود.
این در حالی است که در جنوب و شمال کشور پتانسیل‌های خوبی برای راه‌اندازی این صنعت وجود دارد. به گفته کارشناسان اشتغال‌زایی و سود‌آوری صنعت بازیافت کشتی را نمی‌توان به هیچ عنوان نادیده گرفت، آنچنان کشورهایی مانند چین، هند، پاکستان و بنگلادش با سرمایه‌گذاری‌های انجام شده به خوبی از این صنعت بهره‌برداری کرده و سالانه میلیاردها دلار از محل بازیافت کشتی ارز به دست می‌آورند.
هدف کلی این مطالعه، ارزیابی و امکان‌سنجی استقرار صنعت بازیافت کشتی در منطقه آزاد اروند می‌باشد.
فرضیه اول؛ منطقه آزاد اروند از پتانسیل مناسبی جهت پایه‌گذاری صنعت بازیافت کشتی برخوردار است.
فرضیه دوم؛ پایه‌گذاری این صنعت در منطقه آزاد اروند منجر به اشتغال‌زایی و رونق صنایع داخلی می‌گردد.
فرضیه سوم؛ برنامه‌ریزی این صنعت به صورت مکانیزه و بر طبق کنوانسیون‌های بازل و هنک‌گنک در منطقه آزاد اروند هیچ گونه آلودگی زیست محیطی ایجاد نمی‌کند.
پژوهش حاضر فرایند امکان‌سنجی صنعت بازیافت کشتی را طبق مراحل زیر دنبال می‌کند:
لذا این تحقیق از نوع آمیخته اکتشافی و از آنجایی که یافته‌های تحقیق می‌تواند در رونق اقتصادی کشور مفید واقع شود، از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی محسوب می‌گردد.
1-7-2 روش و ابزار گردآوری اطلاعات
این تحقیق از لحاظ جمع آوری اطلاعات در دسته تحقیقات غیرآزمایشی میدانی قرار می گیرد. روش تحقیق موردنظر بر اساس جمع آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی از طریق حضور مستمر در بنادر مستقر در حاشیه اروندرود و بررسی آمارهای بازیافت کشتی، تشکیل تیم طوفان فکری، مصاحبه با مدیران ارشد و در صورت نیاز تهیه پرسشنامه می‌باشد.
جامعه مورد مطالعه ما را تمامی مدیران ارشد سازمان‌های ذیربط از جمله سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان منطقه آزاد اروند، اداره محیط‌زیست، شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سایر سازمان‌های ذیربط دیگر که ممکن است در طی انجام پروژه شناسایی شوند، تشکیل می‌دهد.
با توجه به اینکه در این پژوهش جهت شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر در استقرار صنعت بازیافت کشتی از روش طوفان مغزی استفاده شده است و مناسب‌ترین تعداد اعضاء جهت تشکیل تیم طوفان مغزی بین 14 تا 20 نفر متخصص و خبره در زمینه تحقیق می‌باشد. بدین جهت در این پژوهش جهت تشکیل تیم طوفان مغزی از 22 نفر افراد خبره و متخصص در زمینه بازیافت کشتی دعوت بعمل آمد که از این 22 نفر 15 نفر دعوت ما را اجابت کردند و طی چند جلسه عوامل را شناسایی و رتبه‌بندی کردند. که این 15 نفر متخصص حجم نمونه پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهند.
در این پژوهش، ابتدا با بهره گرفتن از روش طوفان مغزی، به صرفه بودن استقرار صنعت بازیافت کشتی در منطقه آزاد اروند و مجموعه‌ای از عوامل تأثیرگذار در پایه‌گذاری این صنعت شناسایی می‌شود.
در مرحله دوم به وسیله بررسی ویژگی‌های جغرافیایی، زیست بوم محیطی و … نوارهای ساحلی واقع در منطقه آزاد اروند و عوامل شناسایی شده تأثیرگذار در پایه‌گذاری این صنعت توسط تیم طوفان مغزی چندین نقطه در طی خطوط ساحلی برای انجام این امر شناسایی می‌گردد.
در مرحله سوم با بهره گرفتن از نظر اعضای تیم طوفان مغزی، عوامل موثر در پایه‌گذاری صنعت بازیافت کشتی امتیاز بندی و اولویت‌بندی می‌گردد و در مرحله بعد با مشخص شدن ترتیب بندی عوامل موثر و همچنین بهترین نقاط برای پایه‌گذاری صنعت بازیافت کشتی، با روش AHP با بهره گرفتن از نرم‌افزار Expert Choice 11 بهترین نقطه از بین نقاط ارائه شده، مشخص می‌گردد و در مرحله آخر به بهترین روش جهت از رده خارج کردن کشتی‌های فرسوده و همچنین پایه‌گذاری صنعت بازیافت کشتی با کمترین ایجاد آلودگی محیط‌زیستی اندیشیده می‌شود.
1- 10 جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق
تاکنون پژوهش‌های زیادی در کشور در مورد مبحث بازیافت کشتی و نیز انجام یک پروژه خاص انجام شده است اما به طور خاص مطالعه موردی در رابطه با بررسی و امکان‌سنجی استقرار صنعت بازیافت کشتی صورت نگرفته است لذا تحقیق حاضر برای اولین بار در نظر دارد که بهترین نقطه را برای پایه‌گذاری این صنعت در منطقه آزاد اروند و همچنین مهمترین عوامل جهت استقرار صنعت بازیافت کشتی با حداقل آلودگی ممکن، مشخص نماید.
بنا به تعریف اداره ایمنی و سلامت آمریکا اسکراپ کشتی عبارتست از تخریب و یا هرگونه جداسازی ساختار کشتی به منظور اوراق کشتی، که شامل اسکراپ و جداسازی قطعات و لوازم، تجهیزات و یا دیگر بخش‌های کشتی می‌باشد. اسکراپ در واقع به مجموعه عملیاتی اطلاق می‌شود که جهت تراشیدن بدنه کشتى و اوراق نمودن آن به کار می رود. فرایند بازیافت کشتی، فرایندی است که در محدوده‌ای از دریا و خشکی انجام می‌پذیرد و باعث آلودگی اکوسیستم ساحلی می‌شود (U.S. EPA, 1998).
قیمت :37500 تومان
37,500 تومانافزودن به سبد خرید
مرجع دانلود پایان نامه